Duurzame maisteelt zonder gewasbescherming in grasland haalbaar
De studie, uitgevoerd in Drenthe, testte verschillende vormen van niet-kerende grondbewerking op percelen met gras. Een van de controlevelden werd uitsluitend behandeld met gewasbeschermingsmiddelen, terwijl andere stukken grond werden gemulcht. Daarbij werden gras en de bovenste 4 centimeter van de bodem gemengd. In een van de proefopstellingen werd bewust een strook gras van 15 centimeter ongemoeid gelaten.
'Daardoor houd je permanente begroeiing onder de mais. Dat is een mooi systeem waarbij je een soort vluchtstrook voor regenwormen en insecten creëert', legt onderzoeker Joachim Deru uit.
Minder schade aan regenwormen
Het onderzoek toont aan dat deze aanpak een positief effect heeft op regenwormen. Doordat het gras deels blijft staan, wordt hun leefomgeving minder verstoord. 'Bij het ploegen leggen veel regenwormen het loodje. Terwijl wormen ervoor zorgen dat de grond luchtig blijft, vooral in de bovenste lagen. Hierdoor kunnen planten beter wortelen en kan water beter infiltreren in de bodem. Daarnaast spelen wormen een belangrijke rol bij het vrijmaken van nutriënten voor de planten', licht Deru toe.
In een eerdere proef op permanent grasland zag het Louis Bolk Instituut al dat water veel sneller in de bodem dringt en dat het aantal regenwormen vier keer zo hoog lag ten opzichte van geploegde controlevelden.
Hoewel mechanische onkruidbestrijding minder gunstig blijkt voor regenwormen dan het laten staan van grasstroken, is het volgens de onderzoeker nog steeds beter dan volledige mulching. 'Mechanisch wieden blijkt dus ongunstig voor regenwormen, maar is nog steeds beter voor de wormen dan het hele veld mulchen. En dat terwijl de opbrengst maar een fractie lager uitviel wanneer je stroken gras liet staan.'
Betere bodemstructuur
De voordelen van permanente onderbegroeiing reiken verder dan alleen het bodemleven. Het zorgt voor een stabielere afbraak van organisch materiaal en verbetert de bodemstructuur, wat leidt tot snellere wateropname. Deru: 'Je zou kunnen zeggen dat we de maisteelt een permanent karakter geven en zo een beetje de kant van agroforestry opduwen. De mix van langjarige en eenjarige gewassen is bij die teelt een belangrijk uitgangspunt.'
Toch kent de methode ook nadelen. Zonder chemische gewasbeschermingsmiddelen moeten boeren het gras of onkruid regelmatig maaien of mechanisch verwijderen om concurrentie met de mais te beperken. Het Louis Bolk Instituut onderzoekt welke technieken het meest effectief zijn en of robotisering hierin een rol kan spelen.
Voor het zaaien in gras zonder te ploegen is bovendien een speciaal werktuig nodig: een strokenfrees, ontwikkeld door Henk Pol. Deru: 'Voor de boeren mag de prijs niet te hoog zijn. Zij willen een systeem dat niet al te bewerkelijk is en zoeken vooral naar opbrengstzekerheid. Er zijn dus nog wat hobbels te nemen, maar ons onderzoek laat zien dat de teelt veel duurzamer kan.'